fbpx

Zespół nieszczelnego jelita- ,,Leaky gut syndrom”- jak sobie z tym radzić

Hipokrates powiedział, że ,,Cała choroba zaczyna się w jelitach” to była prawda. To, że jelita są naszym drugim mózgiem wiemy od niedawna. Gdy dochodzi do zaburzeń w jego funkcjonowaniu zaczynają się problemy. Dziś chciałam w skrócie opowiedzieć czym jest zespół nieszczelnego jelita.

Zespół ,,nieszczelnego jelita” to zaburzenie związane z naruszeniem bariery jelitowej i wzrostem przepuszczalności błony śluzowej jelit, przez co ułatwiony jest dostęp bakterii, toksyn bakteryjnych, metabolitów trawiennych i małych cząsteczek, które mogą ,,wyciekać” z jelit do krwiobiegu. Zaburzona przepuszczalność może prowadzić do utraty homeostazy jelitowej i rozwoju wielu chorób.

W przypadku zespołu nieszczelnego jelita dochodzi do ,,poluzowania” ścisłych połączeń między komórkami i tworzenia się szczelin w warstwie nabłonka jelitowego. Umożliwia to przenikanie do krwiobiegu niepożądanych cząsteczek i bakterii. W konsekwencji może to wywołać początkowo stan zapalny w jelitach, a jeżeli proces ten trwa długo, może rozwinąć się ogólnoustrojowe zapalenie.

Poniżej został przedstawiony schemat, pokazujący jak wygląda zdrowe jelito (lewa strona) i nieszczelne jelito (prawa strona)

Źródło: https://probioticdigest.com/is-your-gut-leaky/

BUDOWA BARIERY JELITOWEJ

Zacznijmy od początku, czyli od tego jak zbudowana jest bariera jelitowa.

  1. Pierwszą linią obrony jest warstwa śluzu, która składa się z dwóch części- zewnętrznej i wewnętrznej. Znajdują się tutaj peptydy przeciwbakteryjne, IgA i bakterie jelitowe.
  2. Kolejna warstwa to nabłonek jelitowy. Jest to najważniejsza bariera fizyczna na powierzchni błony śluzowej. Zbudowana jest z komórek nabłonka i międzykomórkowych połączeń ścisłych (tight junctions). Komórki w warstwie nabłonkowej są uszczelnione przez ścisłe białka łączące.
  3. Komórki układu immunologicznego oraz eneteralny układ nerwowy.
  4. Komórki śródbłonka naczyniowego.

W normalnych warunkach to co przedostaje się przez barierę jelitową jest ściśle regulowane. Odpowiedzialne są za to połączenia między komórkami, czyli połączenia ścisłe (tight juncitons), które zapewniają integralność nabłonka.

Nabłonek jelitowy tworzy dynamiczną i półprzepuszczalną barierę, która umożliwia przenikanie przez nią małych cząsteczek takich jak: glukoza, aminokwasy i elektrolity oraz zapobiega wnikaniu większych cząsteczek, które mogłyby aktywować układ odpornościowy m.in. antygenów bakteryjnych i pokarmowych i substancji toksycznych. Oznacza to tyle, że nabłonek przepuszcza to, co potrzebne do krwiobiegu, a zapobiega wnikaniu cząsteczek niepotrzebnych lub szkodliwych dla organizmu.

Jednak w przypadku, gdy połączenia ścisłe ulegną rozluźnieniu dochodzi do powstania zespołu nieszczelnego jelita.

Zespół nieszczelnego jelita – Czynniki negatywie wpływające na kondycje jelit

Do czynników, które mogą przyczynić się do zaburzeń struktury bariery jelitowej zalicza się:

  • Przewlekły stres fizyczny i psychiczny.
  • Nieodpowiednia dieta (dieta zachodnia bogata w cukry proste, duże ilości tłuszczu zwierzęcego, alkohol, niską podaż błonnika pokarmowego).
  • Nadużywanie leków (IPP, NLPZ) i antybiotyków.
  • Hiperglikemia i otyłość.
  • Zakażenia przewodu pokarmowego.
  • Zakażenia górnych dróg oddechowych.
  • Nadmierny wysiłek fizyczny.
  • Przerost drożdżaków Candida (więcej przeczytasz w poprzednim artykule na temat kandydozy).

ZESPÓŁ NIESZCZELNEGO JELITA– OBJAWY

Początkowo, gdy bariera jest uszkodzona związki są eliminowane i neutralizowane przez układ odpornościowy. Niestety przewlekła ekspozycja na szkodliwe czynniki, może powodować powstanie stanu zapalnego. Może to manifestować się:

  • Zmianami skórnymi- trądzik, wypryski, wysypka, sucha skóra.
  • Problemami trawiennymi (biegunki, wzdęcia, zaparcia, bóle brzucha).
  • Migreną.
  • Zespołem chronicznego zmęczenia.
  • Depresją.
  • Otyłością.
  • Alergie pokarmowe.
  • Bóle mięśni i stawów.
  • Wiele innych.

Jak przywrócić szczelność bariery jelitowej?

Niestety leczenie może okazać się długotrwale i dość trudne. Przede wszystkim należy zadbać o pełnowartościową, zdrową dietę, bogatą w składniki mineralne i witaminy.

PODSTAWY

  • Przede wszystkim należy znaleźć przyczynę, która mogła wywołać zespół nieszczelnego jelita. Często stosowanie suplementów, specjalnej diety lub ziół może nie okazać się skuteczne, gdy nie została wyeliminowana główna przyczyna odpowiedzialna na stan nasilający zaburzenie.
  • Należy zmniejszyć stres zarówno psychiczny, jak i fizyczny w życiu. Warto zadbać o komfort psychiczny. Skuteczna może okazać się medytacja oraz joga.
  • Z diety należy wyrzucić wysoko przetworzoną żywność głównie: duże ilości słodyczy, słodkich napojów, chipsy, alkohol, produkty bogate w sztuczne słodzik, konserwanty i barwniki.
  • Warto prowadzić dzienniczek żywieniowy i notować, po którym posiłku występują lub nasilają się dolegliwości.

Do produktów, które często bywają kłopotliwe u osób z ZJP należy:

  1. Nabiał.
  2. Gluten.
  3. Orzechy.
  4. Jajka.
  5. Strączki (soja, soczewica, fasola).
  6. Orzeszki ziemne.
  7. Owoce morza.
  8. Kukurydza.

Nie wszystkie powyższe produkty są szkodliwe dla danej osoby, ale są to najczęstsze produkty kłopotliwe, które nasilają negatywne objawy. Często należy te produkty wyeliminować lub ograniczyć na jakiś czas.

CO MOŻE POZYTYWNIE WPŁYNĄĆ NA ZDROWIE JELIT?

  • Probiotyki– zwiększają stabilność połączeń ścisłych, pobudzają ekspresję i wydzielanie mucyny, w rezultacie zmniejszają przepuszczalność nabłonka jelita. Dodatkowo probiotyki wpływają na przywrócenie homeostazy ekosystemu jelitowego.
  • Błonnik pokarmowy- pomaga utrzymać normalną funkcję bariery jelitowej. Błonnik rozpuszczalny promuje wzrost korzystnych bakterii Bifidobacteria. Zaleca się głównie błonnik rozpuszczalny zawarty w: babce płesznik oraz w siemieniu lnianym (zalecana dawka od 1-5g/ dziennie)

Gdzie jeszcze można znaleźć błonnik rozpuszczalny?

  • Owoce i ich soki- banany, gruszki, jabłka, morele, śliwki, brzoskwinie.
  • Warzywa- marchew, brokuły, cebula, ziemniaki, bataty.
  • Strączki- fasola, soczewica.
  • Płatki owsiane.
  • Witamina D. Należy zadbać o odpowiednią podaż witaminy D w organizmie i utrzymanie odpowiedniego poziomu 25(OH)D w surowicy. Witamina D zmniejsza przepuszczalność jelitową, poprzez zwiększenie ekspresji białek: klaudyny, zonuliny-1 i E-kadheryny. Niedobór witaminy D wpływa na skład i liczebność mikrobiomu jelitowego, a dodatkowo upośledza integralność bariery jelitowej.  Dawka powinna być indywidualnie dopasowana do pacjenta.
  • Cynk- składnik mineralny niezbędny do utrzymania prawidłowej przepuszczalności jelit i kontroli stanu zapalnego. Niedobór może prowadzić do zakłócenia funkcji bariery śluzówkowej i zwiększać wydzielanie mediatorów stanu zapalnego w komórkach nabłonkowych jelit. Niedobór cynku prowadzi do zmniejszanie ekspresji okuldyny i białek zonuliny-1. Zalecana dawka to 15mg w celach zapobiegawczych, a w przypadku niedoboru 30mg (nie zaleca się przekraczania 40mg dziennie). Najlepiej wybierać cynk w formie: siarczanów, octanów czy glukonianów.
  • Colostrum– powoduje zmniejszenie nadmiernej przepuszczalności bariery jelitowej. Dodatkowo ma działanie prebiotyczne, czyli promuje wzrost korzystnych bakterii jelitowych. Colostrum poprawia stan błony śluzowej jelit i poprawia jej szczelność. Zaleca się suplementację min. 3 miesiące 1 porcją dziennie, czyli 2 tabelki. Najlepszym produktem jest Colostrum Genactive.

Jakie jeszcze może pozytywnie wpłynąć na stan jelit?

  • L- glutamina– aminokwas, który jest ważnym źródłem energii dla komórek błony śluzowej jelit. Poprawia funkcje bariery jelitowej u osób, które narażone są na wysoki stres. Suplementacja glutaminą zapobiega nadmiernej przepuszczalności jelit, poprzez wzrost ekspresji białek łączących komórki nabłonka- okludyny i kaludyny w błonie śluzowej. Nie ma określonej dawki L-glutminy- mówi się o dawkach od 5-15g/ dobę. Najlepiej zacząć od minimalnej dawki 5g na dobę.
  • Maślan sodu hamuje zapalenie, zmniejsza stres oksydacyjny i utrzymuje normalną funkcję bariery błony śluzowej.
  • Kwasy omega-3 (DHA i EPA)- wspierają integralność bariery jelitowej oraz mają działanie przeciwzapalne. Warto do diety włączyć tłuste ryby morskie- śledź, tuńczyk, makrela, łosoś oraz nasiona chia, orzechy włoskie, olej lniany, siemię lniane. W przypadku ograniczenia tych produktów zaleca się włączyć odpowiednią suplementację.
  • Dietę warto wzbogacić w produkty będące źródłem kwercetyny– należącej do flawonoidów. Kwercetyna zwiększa funkcje bariery jelitowej. Źródłem kwercetyny jest: cebula, brokuły, szpinak, papryka, kapusta, borówki, jabłka, pomarańcze, czarna porzeczka i żurawina. Można także zastosować suplementację kwercetyną w dawce 400-800mg/na dobę.
  • Kurkumina– zmniejsza przepuszczalność jelitową.
  • Należy zadbać w diecie o odpowiednią podaż witaminy E i C- które pełnią ważna rolę w ochronie komórek błony śluzowej jelit przed uszkodzeniem oksydacyjnym. Dodatkowo witaminy te zmniejszają częstość translokacji bakteryjnej ze świtała jelita.

PODSUMOWANIE

Leczenie zespołu nieszczelnego jelita może być procesem długotrwałym i uciążliwym, ale dbanie o prawidłowy stan jelit jest niezwykle ważny. Zaburzenia funkcjowania jelit mogą się manifestować w postaci wzdęć, biegunek, trądziku a nawet bólu mięśni.

Dlatego podsumowując powyższe informacje należy przede wszystkim: wyeliminować przyczynę zaburzeń, zmniejszyć stres w życiu, zadbać o sen i zdrową dietę. Należy odbudować szczelność bariery jelitowej poprzez suplementację colostrum lub L-glutaminą. Należy zadbać o przywrócenie prawidłowej i korzystnej mikrobioty jelitowej- poprzez suplementację probiotykami. W diecie nie powinno zabraknąć błonnika pokarmowego i odpowiedniej ilości witamin, składników mineralnych i antyoksydantów. Należy wyeliminować grupę produktów szczególnie zaostrzających objawy.

BIBLIOGRAFIA

  1. Rao R., Samak G.: Role of Glutamine in Protection of Intestinal Epithelial Tight Junctions. J Epithel Biol Pharmacol. 2012 Jan;5(Suppl 1-M7):47-54.
  2. LobiondaS., Sittipo P., Kwon HY., Lee YK.: The Role of Gut Microbiota in Intestinal Inflammation with Respect to Diet and Extrinsic Stressors. Microorganisms. 2019 Aug; 7(8): 271.
  3. Camilleri M., Lyle BJ., Madsen KL., Sonnenburg J., Verbeke K., Wu GD.: Role for diet in normal gut barrier function: developing guidance within the framework of food-labeling regulations. Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol. 2019 Jul 1; 317(1): G17–G39.
  4. Hills RD Jr., Pontefract BA., Mishcon HR., Black CA., Sutton SC., Theberge CR.: Gut Microbiome: Profound Implications for Diet and Disease. Nutrients. 2019 Jul; 11(7): 1613.
  5. Obrenovich MEM: Leaky Gut, Leaky Brain?. Microorganisms. 2018 Dec; 6(4): 107.
  6. Siddhartha S Ghosh, Wang J. Yannie PJ., Ghosh S.: Intestinal Barrier Dysfunction, LPS Translocation, and Disease Development. J Endocr Soc. 2020 Feb 1; 4(2): bvz039.
  7. All disease begins in the (leaky) gut: role of zonulin-mediated gut permeability in the pathogenesis of some chronic inflammatory diseases ersion 1. F1000Res. 2020; 9: F1000 Faculty Rev-69
  8. De Santis S., Cavalcanti E., Mastronardi E., Jirillo E., Chieppa M.: Nutritional Keys for Intestinal Barrier Modulation. Front Immunol. 2015; 6: 612.
  9. Resnick C.: Nutritional Protocol for the Treatment of Intestinal Permeability Defects and Related Conditions.
  10. https://www.naturalmedicinejournal.com/journal/2010-03/nutritional-protocol-treatment-intestinal-permeability-defects-and-related
  11. Hałasa M., Maciejewska D., Baśkiewicz-Hałasa M.,Machaliński B., Safranow K., Stachowska E.: Oral Supplementation with Bovine Colostrum Decreases Intestinal Permeability and Stool Concentrations of Zonulin in Athletes. Nutrients. 2017 Apr; 9(4): 370.
  12. Ohashi W., Fukada T.: Contribution of Zinc and Zinc Transporters in the Pathogenesis of Inflammatory Bowel Diseases. J Immunol Res. 2019 Mar 10;2019:8396878.
  13. Węgrzyn D., Adamek K, Łoniewska B.: Budowa bariery jelitowej. Pomeranian J Life Sci 2017;63(3):6-9
  14. Stephen Byers: What is ,,Leaky gut syndrome” ?

Przyłącz się do konwersacji

  1. Avatar
  2. Klaudia

2 komentarze

    1. Tak to prawda o jelita trzeba dbać zawsze, a od diety może wiele zależeć.
      W tym artykule nie było obietnic- ,,weź suplementy, objawy miną” więc nie rozumiem zdania ,, Obietnice cudu należy traktować zawsze bardzo ostrożnie”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *